1 एप्रिल 2016 रोजी सुरू करण्यात आलेली, प्रधान मंत्री आवास योजना ग्रामीण (PMAY- G) हे गृहनिर्माण आणि शहरी व्यवहार मंत्रालय (MoHUA) द्वारे लागू केलेले ग्रामीण विकास मंत्रालय (MoRD) चे प्रमुख अभियान आहे. PMAY- G चे उद्दिष्ट आहे की सर्व बेघर कुटुंबांना आणि कच्चा आणि मोडकळीस आलेल्या घरांमध्ये राहणाऱ्या कुटुंबांना मूलभूत सुविधांसह पक्के घर उपलब्ध करून देणे. PMAY- G ग्रामीण घरांची कमतरता दूर करते आणि भारताच्या ग्रामीण भागात घरांच्या कमतरतेवर मात करते आणि “सर्वांसाठी घरे” या मिशनमध्ये महत्त्वपूर्ण योगदान देते. PMAY- G अंतर्गत घरांचा किमान आकार 25 चौरस मीटर आहे ज्यात स्वच्छतापूर्ण स्वयंपाकासाठी समर्पित क्षेत्र समाविष्ट आहे. 27 सप्टेंबर 2022 पर्यंत, एकूण 2.72 कोटी उद्दिष्टांपैकी 2.00 कोटी घरे बांधण्यात आली आहेत. सामाजिक- आर्थिक आणि जातिगणना (SECC) पॅरामीटर्स वापरून लाभार्थी ओळखले जातात आणि ग्रामसभांद्वारे सत्यापित केले जातात. रक्कम थेट लाभार्थीच्या आधार लिंक्ड बँक खाते/ पोस्ट ऑफिस खात्यात हस्तांतरित केली जाते. PMAY- G पुढील दोन वर्षांसाठी म्हणजे 31 मार्च 2024 पर्यंत वाढवण्यात आली आहे.
ध्येय आणि उद्दिष्टे:
PMAY- G चे उद्दिष्ट 2024 पर्यंत सर्व बेघर कुटुंबांना आणि कच्चा आणि मोडकळीस आलेल्या घरांमध्ये राहणाऱ्या कुटुंबांना मुलभूत सुविधांसह पक्के घर देण्याचे आहे. ग्रामीण भागातील 1.00 कोटी कुटुंबे जे बेघर आहेत किंवा कच्छा घरात राहतात त्यांना कव्हर करणे हे त्याचे तात्काळ उद्दिष्ट आहे.
- मैदानी भागांसाठी प्रति युनिट ₹1,20,000 ची आर्थिक मदत; आणि ₹1,30,000 प्रति युनिट डोंगराळ भाग, अवघड क्षेत्रे आणि IAP जिल्ह्यांसाठी (हिमालयीन राज्ये, उत्तर- पूर्व राज्ये आणि जम्मू आणि काश्मीर केंद्रशासित प्रदेश).
- इच्छुक लाभार्थी कायमस्वरूपी घर बांधण्यासाठी ₹70,000 पर्यंत 3% कमी व्याजदराने संस्थात्मक वित्त (कर्ज) मिळवू शकतो. जास्तीत जास्त मूळ रक्कम ज्यासाठी सबसिडीची मागणी केली जाऊ शकते ती ₹ 2,00,000 आहे.
- घराचा किमान आकार 25 चौरस मीटर असेल ज्यात स्वच्छतापूर्ण स्वयंपाकासाठी समर्पित क्षेत्र असेल.
- स्वच्छ भारत मिशन- ग्रामीण (SBM- G) च्या अभिसरणांतर्गत, लाभार्थ्यांना शौचालय बांधण्यासाठी ₹ 12,000 पर्यंतची आर्थिक मदत मिळते.
- मनरेगाशी जुळवून घेतल्यास, लाभार्थी अकुशल कामगार (ग्रामीण गवंडी प्रशिक्षण) म्हणून 90.95 रुपये प्रतिदिन 95 दिवसांसाठी रोजगारासाठी पात्र आहे.
- प्रधानमंत्री उज्ज्वला योजनेच्या अनुषंगाने, प्रत्येक कुटुंबाला एक एलपीजी कनेक्शन दिले जाते.
- पाईपद्वारे पिण्याचे पाणी, वीज जोडणी, स्वच्छ आणि कार्यक्षम स्वयंपाकाचे इंधन, सामाजिक आणि द्रव कचऱ्यावर प्रक्रिया करणे इत्यादींसाठी विविध सरकारी कार्यक्रमांचे एकत्रीकरण.
- आधारशी जोडलेल्या बँक खात्यांमध्ये किंवा पोस्ट ऑफिस खात्यांमध्ये थेट इलेक्ट्रॉनिक पद्धतीने पेमेंट केले जाते.
PMAY- G अंतर्गत पात्र लाभार्थ्यांमध्ये निवारहीन राहणारी सर्व बेघर कुटुंबे, कच्च्या भिंती आणि कच्चा छप्पर असलेली एक किंवा दोन खोल्यांची घरे (SECC डेटानुसार, आणि वगळण्याच्या प्रक्रियेच्या अधीन) समाविष्ट असतील.
स्वयंचलित/ अनिवार्य समावेशासाठी निकष –
- निवाराहीन कुटुंब
- निराधार/ भिक मागून जगणारे
- डोक्यावर मैला वाहून नेहणारे
- आदिम आदिवासी समाज
प्राधान्य प्राप्त पात्र लाभार्थी :
- PMAY- G लाभार्थ्यांच्या कव्हरेजमध्ये बहुस्तरीय प्राधान्य असेल. SC/ ST, अल्पसंख्याक आणि इतर प्रत्येक श्रेणीतील घरांची कमतरता दर्शविणाऱ्या पॅरामीटर्सच्या आधारावर प्रथम प्राधान्य दिले जाईल.
- विशिष्ट सामाजिक वर्गात, जसे की SC/ ST, अल्पसंख्याक आणि इतर, जे कुटुंब बेघर आहेत किंवा कमी खोल्या असलेल्या घरात राहतात त्यांना जास्त खोल्या असलेल्या घरात राहणाऱ्या कुटुंबांच्या खाली ठेवले जाणार नाही.
- वरील प्राधान्य गटांतर्गत, "अनिवार्य समावेशन" च्या निकषांची पूर्तता करणारी कुटुंबे आणखी उन्नत केली जातील. आपोआप समाविष्ट केलेल्या कुटुंबांना प्राधान्य गटातील इतर कुटुंबांपेक्षा कमी रँक दिला जाणार नाही. दोन उपसमूहांमध्ये परस्पर प्राधान्य. आपोआप समाविष्ट केलेली कुटुंबे आणि अन्यथा त्यांच्या संचयी वंचित स्कोअरवर आधारित निर्धारित केले जातील.
- गुणांची गणना खालील सामाजिक- आर्थिक पॅरामीटर्सच्या आधारे केली जाईल, ज्यापैकी प्रत्येकाला समान वेटेज असेल:
- 16 ते 59 वयोगटातील प्रौढ सदस्य नसलेली कुटुंबे
- 16 ते 59 वयोगटातील प्रौढ पुरुष सदस्य नसलेली महिला- प्रमुख कुटुंबे
- ज्या कुटुंबात 25 वर्षांपेक्षा जास्त वयाचे साक्षर प्रौढ नाहीत
- अपंग सदस्य असलेली आणि सक्षम शारीरिक प्रौढ सदस्य नसलेली कुटुंबे
- भूमिहीन कुटुंबे जी त्यांच्या उत्पन्नाचा मोठा भाग अंगमेहनतीतून मिळवतात
- उच्च वंचित स्कोअर असलेल्या कुटुंबांना उपसमूहांमध्ये उच्च स्थान दिले जाईल.
अपात्र लाभार्थी :
- पक्क्या घरात राहणाऱ्या व्यक्ती :
- पक्की घरे किंवा चांगले भिंतीचे असलेल्या घरांमध्ये राहणारी सर्व कुटुंबे आणि 2 पेक्षा जास्त खोल्या असलेली घरे यांना बाद करण्यात येईल.
याव्यतिरिक्त अपात्र लाभार्थी :
- कुटुंबांच्या उर्वरित गटातून, खाली सूचीबद्ध केलेल्या 13 निकषांपैकी कोणतेही एक पूर्ण करणारी सर्व कुटुंबे आपोआप वगळली जातील :-
- ज्यांच्याकडे दुचाकी/ तीनचाकी / चारचाकी/ मासेमारी बोट आहे
- यांत्रिकीकृत तीन चाकी / चार चाकी कृषी उपकरणे
- 50,000 रुपये किंवा त्याहून अधिक क्रेडिट मर्यादेसह किसान क्रेडिट कार्ड धारक व्यक्ती
- ज्या कुटुंबातील सदस्य सरकारी कर्मचारी आहे
- सरकारकडे नोंदणीकृत बिगर कृषी उपक्रम असलेली कुटुंबे
- कुटुंबातील कोणताही सदस्य दरमहा 10,000 रुपयांपेक्षा जास्त कमावतो
- आयकर भरणारी व्यक्ती
- व्यावसायिक कर भरणारी
- ज्यांच्या घरी रेफ्रिजरेटर आहे
- ज्यांच्याकडे लँडलाइन फोन असेल असी व्यक्ती.
- किमान एक सिंचन साधनांसह 2.5 एकर किंवा अधिक बागायती जमीन असणे
- दोन किंवा अधिक पीक हंगामासाठी 5 एकर किंवा त्याहून अधिक बागायती जमीन
- किमान 7.5 एकर किंवा त्याहून अधिक जमिनीची मालकी किमान एक सिंचन साधनांसह
अशा पध्द्तीने अर्ज करा :
ऑनलाइन
लाभार्थी नोंदणी नियमावली -
- https:// pmayg.nic.in/ या लिंक वरती जाऊन नोंदणी करू शकता.
लाभार्थी नोंदणी प्रक्रियेत चार विभाग आहेत:
- वैयक्तिक तपशील, बँक खाते तपशील, अभिसरण तपशील आणि संबंधित कार्यालयातील तपशील.
यशस्वीरित्या नोंदणी करण्यासाठी किंवा लाभार्थी जोडण्यासाठी, खालील चरणांचे अनुसरण करा:
- PMAY- G लॉगिनसाठी अधिकृत वेबसाइटला भेट द्या.
- वैयक्तिक तपशील विभागात आवश्यक तपशील भरा (जसे की लिंग, मोबाइल नंबर, आधार क्रमांक इ.)
- आधार क्रमांक वापरण्यासाठी आवश्यक संमती फॉर्म अपलोड करा.
- लाभार्थीचे नाव, PMAY आयडी आणि प्राधान्य शोधण्यासाठी शोध बटणावर क्लिक करा.
- "नोंदणीसाठी निवडा" क्लिक करा.
- लाभार्थी तपशील स्वयंचलितपणे व्युत्पन्न आणि प्रदर्शित केले जातील.
- उर्वरित लाभार्थी तपशील आता भरले जाऊ शकतात, जसे की मालकी प्रकार, संबंध, आधार क्रमांक इ.
- लाभार्थीच्या वतीने आधार क्रमांक वापरण्यासाठी आवश्यक संमती फॉर्म अपलोड करा
- पुढील विभागात, लाभार्थीचे नाव, बँक खाते क्रमांक इ. सारख्या आवश्यक फील्डमध्ये लाभार्थी खात्याचे तपशील जोडा.
- लाभार्थी कर्ज घेऊ इच्छित असल्यास, "होय" निवडा आणि आवश्यक कर्जाची रक्कम प्रविष्ट करा.
- पुढील विभागात, लाभार्थीचा मनरेगा जॉब कार्ड क्रमांक आणि स्वच्छ भारत मिशन (SBM) क्रमांक प्रविष्ट करा.
- पुढील भाग संबंधित कार्यालयाकडून भरण्यात येईल.