अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी 2023-24 च्या अर्थसंकल्पीय अधिवेशनात महिला सन्मान बचत पत्र योजनेची घोषणा केली होती. या योजनेद्वारे, कोणतीही भारतीय महिला किंवा मुलगी पोस्ट ऑफिसमध्ये खाते उघडून वार्षिक 1000 ते 2 लाख रुपयांपर्यंतचे निश्चित व्याज मिळवू शकते. या खात्यात 1000 ते 2 लाख रुपये जमा करता येतात.
भारतातील प्रत्येक मुलगी आणि महिलेला आर्थिक सुरक्षा प्रदान करण्यासाठी अर्थ मंत्रालयाच्या आर्थिक व्यवहार विभागाकडून "महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्र" ही योजना सुरू करण्यात आली. आर्थिक व्यवहार विभाग, वित्त मंत्रालयाने 27 जून 2023 रोजी जारी केलेल्या ई- राजपत्र अधिसूचनेद्वारे, सर्व सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका आणि पात्र खाजगी क्षेत्रातील बँकांना ही योजना लागू आणि कार्यान्वित करण्याची परवानगी दिली. मुली/ महिलांसाठी योजनेत वाढीव प्रवेश सक्षम करणे हा यामागचा उद्देश आहे. यासह, 'महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्र' योजना आता पोस्ट ऑफिस आणि पात्र शेड्यूल्ड बँकांमध्ये सबस्क्रिप्शनसाठी उपलब्ध असेल. ही योजना 1 एप्रिल 2023 पासून पोस्ट विभागामार्फत कार्यान्वित आहे आणि 31 मार्च 2025 पर्यंत दोन वर्षांच्या कालावधीसाठी वैध आहे.
योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये:
- सर्व मुली आणि महिलांना आकर्षक आणि सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय प्रदान करते.
- या योजनेअंतर्गत 31 मार्च 2025 रोजी किंवा त्यापूर्वी दोन वर्षांच्या कालावधीसाठी खाते उघडले जाऊ शकते.
- MSSC अंतर्गत केलेल्या ठेवीवर 7.5% वार्षिक दराने व्याज असेल जे तिमाहीत चक्रवाढ होईल.
- किमान ₹1,000/- आणि 100 च्या पटीत कोणतीही रक्कम ₹2,00,000/- च्या कमाल मर्यादेत जमा केली जाऊ शकते.
- या योजनेतील गुंतवणुकीची परिपक्वता ही योजनेअंतर्गत खाते उघडल्याच्या तारखेपासून दोन वर्षांची आहे.
- हे केवळ गुंतवणुकीतच नव्हे तर योजनेच्या कालावधीत आंशिक पैसे काढण्यासाठी देखील लवचिकतेची कल्पना करते. खातेदार योजनेच्या खात्यातील पात्र शिलकीपैकी जास्तीत जास्त 40% काढण्यास पात्र आहे.
योजनेचे फायदे :
- ही योजना सर्व मुली आणि महिलांना आकर्षक आणि सुरक्षित गुंतवणूक पर्याय प्रदान करते.
- ही योजना लवचिक गुंतवणूक आणि ₹2,00,000/- च्या कमाल मर्यादेसह अर्धवट पैसे काढण्याच्या पर्यायांसह तिमाहीत 7.5% चक्रवाढ व्याजाचे आकर्षक आणि निश्चित व्याज देते.
- योजनेचा कालावधी दोन वर्षांचा आहे.
- व्याज तिमाही आधारावर चक्रवाढ केले जाईल आणि खात्यात जमा केले जाईल.
टीप: या योजनेच्या तरतुदींशी सुसंगत नसलेले कोणतेही खाते उघडलेले किंवा ठेवलेल्या खात्यावर खातेदाराला देय असलेले व्याज पोस्ट ऑफिस बचत खात्याला लागू असलेल्या दराने देय असेल.
आवश्यक पात्रता
:
- अर्जदारांकडे भारतीय नागरिकत्व असणे आवश्यक आहे.
- ही योजना फक्त महिला आणि मुलींसाठी आहे.
- या योजनेअंतर्गत कोणतीही वैयक्तिक महिला अर्ज करू शकते.
- अल्पवयीन खाते पालक देखील उघडू शकतात.
- कोणतीही उच्च वयोमर्यादा नाही आणि सर्व वयोगटातील महिला या योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
ठेवी:
- एखादी व्यक्ती जास्तीत जास्त ठेवींच्या मर्यादेच्या अधीन कितीही खाती उघडू शकते आणि विद्यमान खाते आणि इतर खाती उघडण्यासाठी तीन महिन्यांचे अंतर राखले जाईल.
- किमान 1000/- आणि शंभर रुपयांच्या पटीत कोणतीही रक्कम खात्यात जमा केली जाऊ शकते आणि त्या खात्यात त्यानंतरची कोणतीही रक्कम जमा करण्याची परवानगी दिली जाणार नाही.
- ₹2,00,000/- ची कमाल मर्यादा खाते किंवा खातेधारकाच्या खात्यात जमा केली जाईल.
मॅच्युरिटीवर
पेमेंट:
- ठेव ठेवल्याच्या तारखेपासून दोन वर्षे पूर्ण झाल्यावर ठेव परिपक्व होईल आणि मुदतपूर्तीवर खातेधारकाला पात्र शिल्लक दिली जाऊ शकते.
- मॅच्युरिटी व्हॅल्यूची गणना करताना, रुपयाच्या अपूर्णांकातील कोणतीही रक्कम जवळच्या रुपयामध्ये पूर्ण केली जाईल आणि या उद्देशासाठी; पन्नास पैसे किंवा त्याहून अधिक रक्कम एक रुपया मानली जाईल आणि पन्नास पैशांपेक्षा कमी रक्कम दुर्लक्षित केली जाईल.
खात्यातून पैसे काढणे:
- खातेदार खाते उघडण्याच्या तारखेपासून एक वर्ष संपल्यानंतर, परंतु खाते पूर्ण होण्याआधी एकदा पात्र शिलकीच्या कमाल 40% पर्यंत काढण्यास पात्र असेल.
- अल्पवयीन मुलीच्या वतीने खाते उघडल्यास, पालक खाते कार्यालयात निर्दिष्ट प्रमाणपत्र सादर करून अल्पवयीन मुलीच्या फायद्यासाठी पैसे काढण्यासाठी अर्ज करू शकतात.
- खात्यातून पैसे काढण्याची गणना करताना, एका रुपयाच्या अपूर्णांकातील कोणतीही रक्कम जवळच्या रुपयामध्ये पूर्ण केली जाईल आणि या उद्देशासाठी; पन्नास पैसे किंवा त्याहून अधिक रक्कम एक रुपया मानली जाईल आणि पन्नास पैशांपेक्षा कमी रक्कम दुर्लक्षित केली जाईल.
अर्ज कसा करावा:
ऑफलाइन
अर्ज प्रक्रिया:
- अर्जदार जवळच्या पोस्ट ऑफिस शाखेत किंवा नियुक्त बँकेला भेट देऊ शकतात.
- अर्जदाराचा फॉर्म गोळा करा किंवा अधिकृत वेबसाइटवरून डाउनलोड करा.
- अर्ज भरा आणि सर्व आवश्यक कागदपत्रे संलग्न करा.
- घोषणा आणि नामांकन तपशील भरा.
- गुंतवणूक/ ठेवीच्या सुरुवातीच्या रकमेसह अर्ज सबमिट करा.
- महिला सन्मान बचत प्रमाणपत्र' योजनेतील गुंतवणुकीचा पुरावा म्हणून काम करणारे प्रमाणपत्र प्राप्त करा.
खाते वेळेपूर्वी बंद करणे:
- खालील प्रकरणांशिवाय खाते मॅच्युरिटीपूर्वी बंद केले जाणार नाही, म्हणजे:-
खातेधारकाच्या
मृत्यूवर;
- जेथे पोस्ट ऑफिस किंवा संबंधित बँक समाधानी आहे, खातेदाराच्या जीवघेण्या आजारांमध्ये वैद्यकीय सहाय्य किंवा पालकाचा मृत्यू यासारख्या अत्यंत सहानुभूतीच्या कारणास्तव, खाते चालवण्यामुळे किंवा चालू ठेवण्यामुळे अवाजवी त्रास होत आहे. खातेदार, पूर्ण दस्तऐवजानंतर, ऑर्डरद्वारे आणि लिखित स्वरुपात नोंदवल्या जाणाऱ्या कारणांसाठी, खाते अकाली बंद करण्याची परवानगी देऊ शकतो.
- उप- परिच्छेद 1 अंतर्गत खाते मुदतीपूर्वी बंद झाल्यास, मूळ रकमेवरील व्याज हे खाते ज्या योजनेसाठी धारण केले गेले आहे त्या योजनेला लागू दराने देय असेल.
- खाते उघडल्याच्या तारखेपासून सहा महिने पूर्ण झाल्यानंतर, उप- परिच्छेद 1 अंतर्गत प्रदान केल्याशिवाय इतर कोणत्याही कारणास्तव, आणि ज्या प्रकरणात वेळेपासून शिल्लक राहिलेली आहे त्या व्यतिरिक्त खाते अकाली बंद करण्याची परवानगी दिली जाऊ शकते. या योजनेत नमूद केलेल्या दरापेक्षा 2% कमी व्याजदरासाठीच खात्यातील वेळोवेळी पात्र असेल.
- मॅच्युरिटी मूल्याची गणना करताना, एका रुपयाच्या अपूर्णांकातील कोणतीही रक्कम जवळच्या रुपयामध्ये पूर्ण केली जाईल आणि या उद्देशासाठी; पन्नास पैसे किंवा त्यापेक्षा जास्त रक्कम एक रुपया मानली जाईल आणि पन्नास पैशांपेक्षा कमी रक्कम दुर्लक्षित केली जाईल.
आवश्यक कागदपत्रे :
- पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र
- वयाचा पुरावा, म्हणजेच जन्म प्रमाणपत्र
- आधार कार्ड
- पॅन कार्ड
- जमा रकमेसह किंवा चेकसह पे- इन- स्लिप
- ओळख आणि पत्त्याच्या पुराव्यासाठी खालील कागदपत्रे वैध दस्तऐवज म्हणून स्वीकारली जातात:
- पासपोर्ट
- चालक परवाना
- मतदार ओळखपत्र
- NREGA द्वारे जारी केलेले जॉब कार्ड राज्य सरकारच्या अधिकाऱ्याच्या स्वाक्षरीने
- नाव आणि पत्त्याच्या तपशीलांसह राष्ट्रीय लोकसंख्या नोंदणीद्वारे जारी केलेले पत्र