प्रधानमंत्री मुद्रा योजना 2024
प्रधानमंत्री मुद्रा योजना ही मुद्रा बँकेच्या अंतर्गत एक भारतीय योजना आहे जी भारताचे पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांनी 8 एप्रिल 2015 रोजी नवी दिल्ली येथे सुरू केली होती.या योजनेचा मुख्य उद्देश स्वयंरोजगाराला चालना देणे हा आहे, या योजनेंतर्गत बिगर- कॉर्पोरेट आणि बिगर कृषी, लघु/ सूक्ष्म उद्योगांना 10 लाख रुपयांपर्यंत कर्जाची सुविधा दिली जाते. आकडेवारीवर विश्वास ठेवला तर, आतापर्यंत देशातील लहान आणि सूक्ष्म उद्योजकांना 2022-23 या आर्थिक वर्षात 4,50,423.66 कोटी रुपये वितरित करण्यात आले तर 2023-24 या आर्थिक वर्षात वितरित रक्कम 4,85,309.94 कोटी रुपयांवर पोहोचली. वित्त मंत्रालयानुसार, 24.11 रोजी. 2023, PMMY अंतर्गत मंजूर एकूण 44.46 कोटी कर्जांपैकी 30.64 कोटी (69%) महिलांना मंजूर करण्यात आले आहेत.
या योजनेचे वर्गीकरण 'शिशु', 'किशोर' आणि 'तरुण' अशा तीन श्रेणींमध्ये करण्यात आले आहे जेणेकरुन लाभार्थी सूक्ष्म युनिट/ उद्योजकांच्या वाढीचा/ विकासाचा टप्पा आणि निधीच्या गरजा दर्शविल्या जातील.
|
अनु.क्र. |
श्रेणी |
कर्ज |
|
1 |
शिशु |
५०,००० रूपये |
|
2 |
किशोर |
५०००० ते ५ लाख रुपये |
|
3 |
तरुण |
५ लाख ते १० लाख रुपये |
प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेंतर्गत कर्जे पात्र सभासद कर्ज देणाऱ्या संस्थांमार्फत (MLIs) मिळू शकतात, ज्यात पुढील क्षेत्रातील बँकांचा समावेश होतो.
- सार्वजनिक क्षेत्रातील बँका
- खाजगी क्षेत्रातील बँका
- राज्य संचालित सहकारी बँका
- प्रादेशिक क्षेत्रातील ग्रामीण बँका
- सूक्ष्म वित्त संस्था (MFI)
- नॉन- बँकिंग फायनान्स कंपनी (NBFC)
- लघु वित्त बँका (SFBs)
- मुद्रा लि.ने सदस्य वित्तीय संस्था म्हणून मंजूर केलेले इतर आर्थिक मध्यस्थ संस्था
व्याज दर:
आगाऊ शुल्क / प्रोसेसिंग शुल्क:
- बँका त्यांच्या अंतर्गत मार्गदर्शक तत्त्वांनुसार आगाऊ शुल्क आकारण्याचा विचार करू शकतात. शिशू कर्जासाठी (रु. 50,000/- पर्यंत कर्ज कव्हरिंग) साठी आगाऊ शुल्क/ प्रोसेसिंग शुल्क बहुतेक बँकांनी माफ केले आहे.
- (मुद्रा कर्जाचा लाभ घेण्यासाठी MUDRA द्वारे कोणतेही एजंट किंवा मध्यस्थाची गरज नाही. कर्जदारांना MUDRA/ PMMY चे एजंट/ सुविधा देणाऱ्या व्यक्तींपासून दूर राहण्याचा सल्ला दिला जातो. जेणेकरून कर्जदारांची फसवणूक होऊ नये.)
योजनेचा उद्देश :
मुद्रा बँकेच्या अंतर्गत प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेच्या हस्तक्षेपाअंतर्गत, तिच्यामध्ये तीन श्रेणी आहेत - शिशु, किशोर आणि तरुण. या तीन श्रेणी लाभार्थ्यांना विकास आणि वाढीसाठी मदत करतील. म्हणजेच सोप्या शब्दात, केंद्र सरकारने निम्न आणि मध्यमवर्गीय लोकांना सुलभ अटींवर आणि कमी व्याजदरात कर्ज उपलब्ध करून देण्यासाठी मुद्रा कर्ज योजना सुरू केली आहे. मुद्रा बँकेची मुख्य उद्दिष्टे खालीलप्रमाणे आहेत.
- मायक्रो फायनान्सचे कर्जदार आणि कर्जदार यांचे नियमन करणे आणि नियमन आणि सर्वसमावेशक सहभागाची खात्री करून सूक्ष्म वित्त प्रणालीला स्थिरता प्रदान करणे.
- सूक्ष्म वित्त संस्था (MFI) आणि कर्ज देणाऱ्या एजन्सींना लहान व्यापारी, किरकोळ विक्रेते, स्वयं- मदत गट आणि व्यक्तींना वित्त आणि कर्ज देण्याच्या क्रियाकलापांमध्ये समर्थन देणे.
- सर्व MFI ची नोंदणी करणे आणि प्रथमच कार्यप्रदर्शन रेटिंग आणि प्राधान्य प्रणाली सादर करणे. हे पूर्व- कर्ज मूल्यांकन आणि MFI पर्यंत पोहोचण्यात मदत करेल जे त्यांच्या गरजा पूर्ण करतात आणि सर्वात समाधानकारक ट्रॅक रेकॉर्ड आहेत. यामुळे MFI मध्ये स्पर्धात्मकता वाढेल. कर्जदारांना याचा फायदा होईल.
- कर्जदारांना संरचित मार्गदर्शक तत्त्वे प्रदान करणे, ज्याचे अनुसरण करून व्यवसायातील अपयश टाळता येईल किंवा वेळेत योग्य पावले उचलली जाऊ शकतात. MUDRA चूक झाल्यास थकित रकमेच्या वसुलीसाठी स्वीकार्य प्रक्रिया किंवा मार्गदर्शक तत्त्वे तयार करण्यात मदत करेल.
- प्रमाणित नियमावली तयार करणे, जे भविष्यात सूक्ष्म व्यवसायाचा कणा बनवेल.
- सूक्ष्म व्यवसायांना दिलेल्या कर्जासाठी हमी देण्यासाठी क्रेडिट हमी योजना तयार करेल.
- वितरित केलेल्या भांडवलाचे निरीक्षण करण्यासाठी आणि कर्ज आणि कर्ज देण्याची प्रक्रिया सुलभ करण्यासाठी योग्य तंत्रज्ञान प्रदान करेल.
- लहान आणि सूक्ष्म व्यवसायांना प्रभावीपणे सूक्ष्म कर्ज उपलब्ध करून देणारी प्रभावी प्रणाली विकसित करण्यासाठी प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेअंतर्गत एक योग्य फ्रेमवर्क तयार करणे.
- प्रधानमंत्री मुद्रा योजनेचा मुख्य उद्देश भारतीय अर्थव्यवस्था मजबूत करणे आणि आर्थिक समावेशनाला चालना देणे हे आहे.
पात्रता:(पात्र कर्जदार):
- वैयक्तिक मालक
- स्वत: च्या मालकीचे
- भागीदारी संस्था
- खाजगी मर्यादित संस्था
- सार्वजनिक कंपनी
- इतर कोणतेही कायदेशीर फॉर्म
- टीप 01: अर्जदार कोणत्याही बँक किंवा वित्तीय संस्थेचा डिफॉल्टर नसावा आणि त्याचा क्रेडिट ट्रॅक रेकॉर्ड समाधानकारक असावा.
- टीप 02: प्रस्तावित क्रियाकलाप करण्यासाठी वैयक्तिक कर्जदारांकडे आवश्यक कौशल्ये/ अनुभव/ ज्ञान असणे आवश्यक असू शकते.
- टीप 03: शैक्षणिक पात्रतेची आवश्यकता, जर असेल तर, प्रस्तावित क्रियाकलाप आणि त्याची आवश्यकता यावर आधारित मूल्यांकन केले जाते.
नावनोंदणी प्रक्रियेसाठी खालील पूर्व- कागदपत्राची
आवश्यकता आहेत:
- ओळख पत्र पुरावा
- पत्त्याचा पुरावा
- पासपोर्ट आकाराचे छायाचित्र
- अर्जदाराची स्वाक्षरी
- व्यवसाय उपक्रमांच्या ओळखीचा/ पत्त्याचा पुरावा
ऑनलाईन अर्ज :
- PM MUDRA च्या अधिकृत वेबसाइटवर जा आणि त्यानंतर Udyamimitra पोर्टल निवडा.
- मुद्रा कर्ज "आता अर्ज करा" वर क्लिक करा
- खालीलपैकी एक निवडा: नवीन उद्योजक/ विद्यमान उद्योजक/ स्वयंरोजगार व्यावसायिक
- त्यानंतर अर्जदाराचे नाव, ईमेल आणि मोबाईल नंबर भरा आणि OTP जनरेट करा
यशस्वी नोंदणी केल्यानंतर पुढील प्रक्रिया पूर्ण करा
- वैयक्तिक तपशील आणि व्यावसायिक तपशील भरा.
- प्रकल्प प्रस्ताव इत्यादी तयार करण्यासाठी काही मदत आवश्यक असल्यास हँड- होल्डिंग एजन्सी निवडा, अन्यथा "कर्ज अर्ज केंद्र" वर क्लिक करा आणि अर्ज करा.
- मुद्रा शिशू/ मुद्रा किशोर/ मुद्रा तरुण आवश्यक असलेल्या कर्जाची श्रेणी निवडा.
- त्यानंतर अर्जदाराने व्यवसायाची माहिती भरणे आवश्यक आहे जसे की व्यवसायाचे नाव, व्यवसाय क्रियाकलाप इ. आणि उत्पादन, सेवा, व्यापार किंवा शेतीशी संबंधित क्रियाकलाप यासारखे उद्योग प्रकार निवडणे आवश्यक आहे.
- मालकाचे तपशील, विद्यमान बँकिंग/ क्रेडिट सुविधा, प्रस्तावित क्रेडिट सुविधा, भविष्यातील अंदाज आणि प्राधान्य कर्जदार यासारखी इतर माहिती भरा.
- सर्व आवश्यक कागदपत्रे संलग्न करा उदा. आयडी पुरावा, पत्त्याचा पुरावा, अर्जदाराचा फोटो, अर्जदाराची स्वाक्षरी, ओळखीचा पुरावा/ बिझनेस एंटरप्राइझचा पत्ता इ.
- एकदा अर्ज सबमिट केल्यानंतर, एक अर्ज क्रमांक तयार होतो जो भविष्यातील संदर्भासाठी ठेवला जाणे आवश्यक आहे.
- अशाप्रकारे मुद्रा कर्ज प्रक्रिया पूर्ण होईल.